Thuế Khoán Là Gì? Cách Tính Và Đối Tượng Áp Dụng Mới Nhất

Thuế khoán là hình thức nộp thuế phổ biến đối với hộ kinh doanh cá thể, đặc biệt là những hộ kinh doanh nhỏ, không xuất hóa đơn và không theo dõi sổ sách kế toán đầy đủ. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ cách tính thuế khoán, căn cứ áp dụng và mức doanh thu nào thì phải nộp.

Bài viết dưới đây của Gia đình kế toán sẽ giúp bạn hiểu đúng về thuế khoán, cách tính theo quy định mới nhất, và những đối tượng nào đang được miễn hoặc áp dụng mức khoán tại thời điểm hiện nay.

Nếu bạn là hộ kinh doanh nhỏ, không viết hóa đơn và không ghi chép sổ sách, khả năng cao bạn đang thuộc diện nộp thuế khoán. Việc hiểu rõ đặc điểm của từng hình thức thuế sẽ giúp bạn khai đúng – nộp đủ, tránh bị xử phạt do áp dụng sai phương pháp tính thuế.

I. Đối tượng áp dụng thuế khoán hiện nay

Không phải tất cả hộ kinh doanh đều thuộc diện nộp thuế khoán. Việc xác định đúng đối tượng áp dụng là bước quan trọng đầu tiên để tránh khai sai hình thức, sai nghĩa vụ thuế.

1. Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ

Theo Thông tư 40/2021/TT-BTC, thuế khoán được áp dụng cho:

• Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không thực hiện chế độ kế toán, không lập hóa đơn đầy đủ

• Hoạt động kinh doanh thường xuyên, ổn định, không có biến động lớn về quy mô

• Doanh thu hàng năm từ 100 triệu đồng trở lên

Trường hợp doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm (tính theo từng địa điểm, từng ngành nghề), thì được miễn toàn bộ thuế GTGT và thuế TNCN – tức không phải nộp thuế khoán.

Ví dụ: Một hộ bán hàng ăn sáng tại nhà, không sử dụng hóa đơn, doanh thu ổn định 12–15 triệu/tháng (~180 triệu/năm) → thuộc diện nộp thuế khoán.

Bài viết tham khảo: Hộ kinh doanh được gì từ nghị quyết 68-NQ/TW?

2. Các nhóm ngành nghề thường áp dụng thuế khoán

Thuế khoán thường áp dụng cho các loại hình kinh doanh sau:

• Bán hàng hóa nhỏ lẻ: tạp hóa, bán quần áo, hoa quả, hàng rong...

• Dịch vụ cá nhân: cắt tóc, gội đầu, sửa xe, giặt là, làm nail…

• Ăn uống, giải khát: bán phở, cơm, đồ ăn vặt, nước mía, cà phê vỉa hè

• Sản xuất thủ công nhỏ: cơ khí dân dụng, mộc gia đình, làm bánh thủ công…

• Kinh doanh online nhỏ không viết hóa đơn: bán hàng qua Facebook, Zalo…

Bài viết tham khảo: Tính thuế đối với cá nhân kinh doanh nộp theo phương pháp khoán

Những nhóm này thường không có kế toán, không phát hành hóa đơn đầu ra, nên cơ quan thuế sẽ ấn định mức doanh thu và thuế khoán hằng năm.

3. Trường hợp không áp dụng thuế khoán

Có những hộ kinh doanh dù quy mô nhỏ nhưng không được áp dụng thuế khoán. Cụ thể:

• Hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn thường xuyên, ghi nhận doanh thu thực tế → phải chuyển sang kê khai thuế

• Hộ kinh doanh có thuê mướn nhiều lao động hoặc có nhiều địa điểm kinh doanh → cơ quan thuế có thể yêu cầu chuyển hình thức

Trường hợp kinh doanh không thường xuyên, chỉ phát sinh một vài lần (ví dụ: cho thuê tài sản ngắn hạn, chuyển nhượng tài sản…) → áp dụng hình thức thuế theo từng lần phát sinh

Lưu ý: Việc bạn có thuộc diện nộp thuế khoán hay không sẽ được cơ quan thuế xác định tại thời điểm đăng ký thuế và có thể điều chỉnh hằng năm nếu doanh thu, ngành nghề hoặc địa điểm kinh doanh thay đổi.

II. Cách tính thuế khoán mới nhất (cập nhật theo Thông tư 40/2021/TT-BTC)

Việc nắm rõ cách tính thuế khoán sẽ giúp hộ kinh doanh chủ động hơn trong việc ước tính nghĩa vụ thuế, tránh bị “khoán nhầm”, khoán cao mà không biết đối chiếu. Dưới đây là cách tính cụ thể và những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến số thuế phải nộp theo quy định hiện hành.

1. Công thức tính thuế khoán

Thuế khoán thường bao gồm hai loại thuế chính:

• Thuế giá trị gia tăng (GTGT)

• Thuế thu nhập cá nhân (TNCN)

Công thức chung:

Thuế phải nộp = Doanh thu ước tính năm × (Tỷ lệ thuế GTGT + Tỷ lệ thuế TNCN)

2. Các loại thuế khoán phải nộp

• Thuế GTGT: Áp dụng cho hộ kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở lên và không thuộc diện miễn GTGT

• Thuế TNCN: Áp dụng cho mọi hộ kinh doanh có doanh thu trên 100 triệu đồng/năm (không phân biệt có hóa đơn hay không)

• Lệ phí môn bài: Nộp theo bậc doanh thu, không phụ thuộc vào thuế khoán

3. Tỷ lệ thuế khoán theo ngành nghề (trích Thông tư 40/2021/TT-BTC)

Lưu ý: tỷ lệ này áp dụng trên doanh thu dự kiến cả năm (do cơ quan thuế xác định), không phải theo từng tháng.

4. Ví dụ minh họa cách tính thuế khoán

Trường hợp: Hộ kinh doanh bán đồ ăn sáng, không dùng hóa đơn, doanh thu ước tính: 25 triệu/tháng (~300 triệu/năm)

Áp dụng tỷ lệ thuế cho ngành ăn uống: GTGT 3%, TNCN 1.5%

Thuế GTGT = 300.000.000 × 3% = 9.000.000

Thuế TNCN = 300.000.000 × 1.5% = 4.500.000

Lệ phí môn bài (vì doanh thu >300 triệu): 500.000

Tổng thuế phải nộp trong năm = 9.000.000 + 4.500.000 + 500.000 = 14.000.000 đồng

Hộ kinh doanh này sẽ được cơ quan thuế chia đều số thuế theo quý hoặc theo tháng, và có thể đóng tại kho bạc, qua ngân hàng, hoặc online.

III. Những lưu ý quan trọng khi nộp thuế khoán

Dù thuế khoán là hình thức nộp thuế đơn giản, không cần lập sổ sách hay kê khai định kỳ, nhưng nếu không nắm rõ quy định, hộ kinh doanh vẫn có thể gặp rắc rối như bị khoán sai mức, bị kiểm tra đột xuất hoặc không biết cách xử lý khi có thay đổi hoạt động. Dưới đây là những lưu ý quan trọng mà người nộp thuế khoán cần ghi nhớ:

1. Doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm được miễn thuế

Theo quy định, hộ và cá nhân kinh doanh có doanh thu từ tất cả các hoạt động kinh doanh dưới 100 triệu đồng/năm (tính theo từng địa điểm, ngành nghề) sẽ được miễn thuế GTGT, TNCN và lệ phí môn bài.

Tuy nhiên, cần lưu ý:

• Nếu cơ quan thuế ước tính sai doanh thu, bạn có quyền đề nghị điều chỉnh hoặc khiếu nại

• Trường hợp có nhiều địa điểm kinh doanh hoặc kinh doanh nhiều ngành nghề, doanh thu sẽ được cộng gộp để xác định mức thuế

Bài viết tham khảo: Khóa Học Kế Toán Hộ Kinh Doanh Cá Thể: Học Ở Đâu Tốt?

2. Mức thuế khoán có thể thay đổi hằng năm

Thuế khoán không cố định suốt nhiều năm. Mỗi đầu năm, cơ quan thuế sẽ rà soát, đánh giá lại doanh thu và có thể:

• Tăng/giảm mức khoán tùy vào kết quả khảo sát thực tế

• Thông báo lại mức thuế khoán mới đến hộ kinh doanh

Bạn nên theo dõi các thông báo niêm yết tại địa phương hoặc liên hệ cán bộ thuế phụ trách để nắm rõ mức thuế áp dụng từng năm.

3. Có quyền khiếu nại nếu mức khoán không hợp lý

Trong thực tế, có nhiều trường hợp mức khoán bị ấn định cao hơn doanh thu thực tế. Hộ kinh doanh có quyền:

• Gửi đơn đề nghị điều chỉnh mức khoán

• Cung cấp tài liệu chứng minh doanh thu thực tế (nếu có)

• Làm việc với cán bộ thuế phụ trách địa bàn để được rà soát lại

Nếu không đồng ý với kết quả xử lý, có thể khiếu nại theo quy định của Luật Quản lý thuế.

4. Thay đổi thông tin kinh doanh cần thông báo lại cho cơ quan thuế

Nếu có bất kỳ thay đổi nào trong hoạt động kinh doanh, bạn cần thông báo kịp thời với cơ quan thuế, bao gồm:

• Thay đổi ngành nghề, quy mô, địa điểm

• Tạm ngừng, ngừng kinh doanh

• Chuyển hình thức kinh doanh (sang công ty, hợp tác xã…)

Bài viết tham khảo: Khai thuế đối với cá nhân kinh doanh nộp theo phương pháp khoán

Việc cập nhật thông tin kịp thời sẽ giúp bạn tránh bị truy thu thuế, hoặc bị áp sai hình thức tính thuế.

5. Giữ lại đầy đủ chứng từ nộp thuế

Khi đã nộp thuế khoán qua ngân hàng, ví điện tử, hoặc trực tiếp, bạn nên:

• Lưu giữ giấy nộp tiền hoặc sao kê chuyển khoản

• Chụp màn hình giao dịch nếu nộp online

• Lưu trữ theo năm để tiện kiểm tra khi cần

Đây là bằng chứng quan trọng nếu xảy ra sai sót hoặc cần đối chiếu với cơ quan thuế.

Thuế khoán là một trong những hình thức quản lý thuế đơn giản và phổ biến nhất hiện nay, đặc biệt đối với hộ kinh doanh cá thể, hoạt động nhỏ lẻ, không theo dõi sổ sách kế toán. 

Tuy nhiên, dù là hình thức “dễ nộp”, người kinh doanh vẫn cần hiểu rõ bản chất, cách tính và các quy định kèm theo để tránh những rủi ro như bị khoán sai mức, nộp thiếu hoặc bị phạt do không thông báo thay đổi thông tin kịp thời.

Nếu bạn là người mới bắt đầu kinh doanh hoặc đang trong diện nộp thuế khoán, hãy:

• Xác định rõ mình có thuộc diện khoán hay không

• Theo dõi sát thông báo từ cơ quan thuế hằng năm

• Chủ động kiểm tra mức khoán, và đề nghị điều chỉnh khi thấy bất hợp lý

• Giữ đầy đủ chứng từ nộp thuế để đảm bảo minh bạch về nghĩa vụ tài chính

Trong bối cảnh quản lý thuế ngày càng minh bạch và chuyển dần sang hình thức điện tử, việc hiểu rõ – làm đúng – nộp đủ không chỉ giúp bạn an tâm kinh doanh mà còn thể hiện sự tuân thủ và trách nhiệm đối với pháp luật thuế.