So Sánh Chuẩn Mực Kế Toán VAS Và IFRS Chi Tiết

Tại Việt Nam, chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) hiện vẫn đang được áp dụng phổ biến, tuy nhiên xu hướng chuyển đổi sang chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) đã và đang được triển khai mạnh mẽ, đặc biệt với các doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài hoặc chuẩn bị niêm yết.

Vậy giữa VAS và IFRS có những điểm giống và khác nhau như thế nào? Áp dụng IFRS mang lại lợi ích gì cho doanh nghiệp so với VAS? Trong bài viết này, Gia đình Kế toán sẽ so sánh chuẩn mực kế toán VAS và IFRS chi tiết , phân tích cụ thể theo từng khía cạnh để giúp bạn có cái nhìn toàn diện và dễ hiểu nhất.

1. Vì sao phải chuyển đổi từ VAS sang IFRS?

Theo dữ liệu công bố bởi IFRS, tính đến tháng 4 năm 2018, có tới 166 quốc gia và vùng lãnh thổ đã triển khai áp dụng hệ thống Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế, trong đó 87% áp dụng bắt buộc. Chỉ còn lại 7 quốc gia duy trì hệ thống chuẩn mực kế toán nội địa, và Việt Nam nằm trong số ít này. Điều này cho thấy, IFRS đang dần trở thành chuẩn mực kế toán thống nhất được sử dụng trên toàn cầu, đóng vai trò như một “ngôn ngữ chung” trong lĩnh vực tài chính – kế toán quốc tế.

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang ngày càng thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài lớn, việc hội nhập với các thông lệ quốc tế trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Việc áp dụng IFRS không chỉ giúp nâng cao tính minh bạch và nhất quán trong báo cáo tài chính, mà còn hạn chế được các sai lệch trong ghi nhận số liệu vốn thường gặp khi sử dụng các chuẩn mực lạc hậu. Sau hơn một thập kỷ không có sự điều chỉnh đáng kể, hệ thống chuẩn mực VAS hiện tại đã không còn đáp ứng tốt các yêu cầu của nền kinh tế hiện đại, khiến việc chuyển đổi sang IFRS trở thành bước đi tất yếu.

Nhận thấy điều này, vào ngày 16/03/2020, Bộ Tài chính Việt Nam đã phê duyệt Đề án áp dụng Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế, theo lộ trình gồm ba giai đoạn: Giai đoạn chuẩn bị, Giai đoạn áp dụng tự nguyện và Giai đoạn áp dụng bắt buộc. Đây là bước đi chiến lược nhằm từng bước đưa Việt Nam tiệm cận với hệ thống kế toán quốc tế.

Thực tế, nhiều doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hiện nay đã chủ động triển khai các chương trình đào tạo IFRS cho đội ngũ kế toán – tài chính nội bộ, thông qua sự hỗ trợ từ các tổ chức đào tạo chuyên nghiệp. Điều này cho thấy nỗ lực của khu vực doanh nghiệp trong việc nâng cao chất lượng thông tin tài chính và đồng bộ với hệ thống báo cáo toàn cầu.

2. So sánh chuẩn mực Kế toán VAS và IFRS chi tiết

Bảng dưới đây liệt kê sự khác biệt tổng quan giữa chuẩn mực Kế toán Việt Nam (VAS) và chuẩn mực Kế toán quốc tế (IAS/IFRS):

3. So sánh các chuẩn mực tương đương trong VAS và IAS/IFRS

4. Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì khi chuyển đổi từ VAS sang IFRS?

Việc chuyển đổi từ VAS sang IFRS không chỉ là thay đổi các nguyên tắc ghi nhận kế toán, mà là một quá trình chuyển đổi toàn diện về tư duy, quy trình, công nghệ và con người. Để quá trình chuyển đổi được diễn ra hiệu quả và đúng lộ trình, doanh nghiệp cần chuẩn bị kỹ lưỡng ở các khía cạnh sau:

- Thay đổi nhận thức và đào tạo nội bộ

Yếu tố con người luôn là trở ngại lớn nhất khi chuyển đổi sang IFRS. Bởi khác với VAS vốn mang tính “cứng nhắc” theo quy định, IFRS vận hành theo nguyên tắc và yêu cầu tư duy phân tích – phán đoán kế toán độc lập. Do đó, việc thay đổi nhận thức và năng lực chuyên môn của đội ngũ kế toán – tài chính là điều kiện tiên quyết.

Các hoạt động cần triển khai bao gồm:

• Tổ chức đào tạo nội bộ định kỳ về IFRS: Nội dung nên tập trung vào các chuẩn mực trọng yếu (IFRS 15, IFRS 16, IFRS 9, IFRS 10…).

• Đào tạo theo phòng ban: Không chỉ kế toán, các bộ phận như đầu tư, pháp lý, nhân sự, bán hàng… cũng cần hiểu IFRS để phối hợp.

• Xây dựng bộ tài liệu hướng dẫn nội bộ về cách áp dụng IFRS theo đặc thù doanh nghiệp.

• Truyền thông nội bộ rõ ràng về lý do chuyển đổi, lợi ích và kỳ vọng để toàn bộ công ty cùng hiểu và ủng hộ.

- Cập nhật hệ thống kế toán và phần mềm quản lý tài chính

Chuẩn mực IFRS yêu cầu một số cách ghi nhận và trình bày dữ liệu khác hoàn toàn VAS, đặc biệt với tài sản, hợp đồng thuê, công cụ tài chính, v.v. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải nâng cấp hoặc thay thế hệ thống phần mềm kế toán – tài chính hiện tại.

Một số lưu ý quan trọng:

• Phân tích mức độ tương thích của phần mềm hiện tại với IFRS.

• Nâng cấp hệ thống ERP (nếu có) để hỗ trợ quản lý đa chuẩn mực (VAS + IFRS).

• Thiết lập hệ thống báo cáo song song (dual reporting) trong giai đoạn chuyển đổi.

• Đảm bảo dữ liệu kế toán có thể phân tích theo thời gian thực và lưu vết các thay đổi số liệu phục vụ kiểm toán IFRS.

- Tham vấn chuyên gia – tư vấn IFRS

Với tính phức tạp và kỹ thuật cao của IFRS, đa số doanh nghiệp Việt Nam sẽ khó tự triển khai nếu không có sự hỗ trợ từ bên ngoài. Do đó, việc thuê chuyên gia hoặc đơn vị tư vấn IFRS chuyên nghiệp là một bước cần thiết để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra trơn tru và chính xác.

Các vai trò mà chuyên gia/tổ chức tư vấn có thể hỗ trợ:

• Lên kế hoạch chuyển đổi chi tiết: giai đoạn, nhân sự, chi phí, thời gian.

• Hỗ trợ xây dựng hệ thống báo cáo tài chính theo IFRS, phù hợp với mô hình tổ chức doanh nghiệp.

• Huấn luyện, cố vấn chiến lược IFRS cho ban lãnh đạo và các phòng ban liên quan.

• Làm việc với kiểm toán quốc tế để đảm bảo tính chấp nhận của báo cáo IFRS trong môi trường toàn cầu.

Việc đầu tư vào tư vấn chuyên nghiệp ban đầu sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí phát sinh do sai sót và rút ngắn thời gian chuyển đổi, tránh gián đoạn hoạt động tài chính – kế toán. 

Việc so sánh chuẩn mực kế toán VAS và IFRS chi tiết không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ sự khác biệt mà còn làm rõ những thách thức và cơ hội khi doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi sang IFRS. 

Trong bối cảnh Việt Nam đang từng bước triển khai lộ trình áp dụng IFRS, việc trang bị kiến thức về cả hai hệ thống chuẩn mực sẽ là lợi thế lớn cho các doanh nghiệp, kế toán viên và nhà quản lý tài chính. 

>>> Xem thêm:  Học IFRS Ở Đâu Tốt? Đánh Giá Các Trung Tâm Uy Tín